Alle pagina’s nl.m.wikipedia.org Pagina’s weergeven vanaf: A
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Speciaal:AllePaginas?from=A&to=&namespace=0
Aantrekkelijkheid
Aantrekkelijkheid is de mate waarin de lichamelijke eigenschappen van een persoon mooi worden bevonden. Het woord veronderstelt soms ook seksuele aantrekking, al kunnen de twee concepten ook los van elkaar gebruikt worden.
Er zijn grote individuele verschillen in de perceptie van aantrekkelijkheid. De aantrekkelijkheid van mensen is voor een deel sociaal en cultureel bepaald en verschilt dus afhankelijk van plaats, tijd en cultuur. In verschillende culturen en periodes zijn zo verschillende schoonheidsidealen tot stand gekomen, met name voor vrouwen. Toch blijken er in de perceptie van aantrekkelijkheid enkele universele elementen te bestaan die in alle culturen voorkomen.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Aantrekkelijkheid
Aarde (planeet)
derde planeet in het zonnestelsel
De Aarde (soms de wereld of Terra genoemd) is vanaf de Zon gerekend de derde planeet van het zonnestelsel. Hierin behoort ze tot de naar haar genoemde “aardse planeten”, waarvan ze zowel qua massa als qua volume de grootste is. Op de Aarde komt leven voor: ze is de woonplaats van miljoenen soorten organismen. Of ze daarin alleen staat is onduidelijk, maar in de rest van het heelal zijn tot nog toe nergens sporen van leven, nu of in het verleden, gevonden. Radiometrische dateringen hebben uitgewezen dat de Aarde 4,57 miljard jaar geleden is ontstaan en het leven maximaal 1 miljard jaar daarna. Sinds het ontstaan van leven op Aarde heeft deze biosfeer de aardatmosfeer zuurstofrijk gemaakt, waardoor zich aerobe organismen konden ontwikkelen, en een ozonlaag kon ontstaan. Die beschermt het aardoppervlak tegen schadelijke ultravioletstraling, waardoor leven mogelijk wordt gemaakt.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Aarde_(planeet)
Aardrijkskunde
Aardrijkskunde of geografie (Oudgrieks: γῆ, aarde en γράφειν, (be)schrijven) is een wetenschappelijke discipline die zich bezighoudt met het bestuderen van het aardoppervlak, het in kaart brengen van vormen van bijvoorbeeld cultuur, het plantenleven en de dierenwereld, gebruik van het milieu en verkeer en het beschrijven van het landschap overal op de wereld.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Aardrijkskunde
Abductie (filosofie)
filosofie
Abductie is een manier van redeneren waarbij een mogelijke verklaring voor een (onverwacht) verschijnsel als de juiste wordt gekozen. De verklaring is dan wel een voldoende voorwaarde, maar niet een noodzakelijke. Er zijn andere verklaringen mogelijk. De term werd bedacht en voor het eerst gebruikt door de Amerikaanse logicus en filosoof C.S. Peirce.
Abductie is zwakker dan deductie (de gekozen verklaring is daar de enig mogelijke) en zelfs zwakker dan inductie.
In wetenschappen waar empirisch bewijs schaars is en bovendien niet kan worden aangevuld met experimenten, zoals in de archeologie en paleontologie, is abductie soms de enige methode om tot conclusies te komen.
Door verschillende abducties af te wegen op waarschijnlijkheid ontstaat inference to the best explanation: de meest waarschijnlijke verklaring wordt als de juiste gekozen. Dit levert doorgaans een beter resultaat dan lukraak kiezen, maar minder betrouwbaar dan inductie of deductie.
Probeert men abductie als bewijs aan te voeren, dan is er sprake van een drogreden in deductieve zin (bijvoorbeeld Post hoc ergo propter hoc).
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Abductie_(filosofie)
Acteur
uitbeelder van een personage
Een acteur (vaak actrice voor vrouwen) is iemand die een personage uitbeeldt in een verhaal of rollenspel.
Een acteur kan zijn werk doen in een theatervoorstelling of in een film, op televisie, als trainingsacteur tijdens een communicatietraining en hij kan zijn stem lenen aan tekenfilmfiguren en reclameboodschappen. Moderne acteurs kunnen ook een personage in een computerspel uitbeelden. Elk van deze disciplines vereist een eigen techniek.
De acteur kan lijken op het personage, maar de twee kunnen ook in allerlei opzichten tot en met leeftijd en sekse van elkaar verschillen. De acteur kan sommige lichamelijke aspecten (bijvoorbeeld een baard of snor, maar in extreme gevallen ook het lichaamsgewicht) van het uit te beelden personage aannemen. Ook kan met schmink een andere gelaatsuitdrukking of zelfs een ander gelaat worden aangenomen, waarbij een pruik kan worden gebruikt om de haardracht aan te passen.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Acteur
Actief luisteren
Actief luisteren is een term uit de klinische psychologie, later toegepast op de communicatiewetenschap. Bij het actief luisteren gaat de luisteraar expliciet na of hij de boodschap (inhoud én gevoel) van de spreker begrepen heeft. Het doel van actief luisteren is wederzijds contact te verbeteren. Vooral het gevoel echt begrepen te worden, zonder meteen beoordeeld te worden is belangrijk. De Amerikaanse psycholoog Carl Rogers heeft het actief luisteren voor het eerst als techniek beschreven als onderdeel van de cliëntgerichte psychotherapie.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Actief_luisteren
Affect
In de psychologie is het affect een patroon van waarneembaar gedrag waarmee een subjectief gevoel (of emotie) tot uitdrukking wordt gebracht. Als men zich de stemming van een persoon voorstelt als het emotionele ‘klimaat’ van die persoon, kan het affect worden gezien als het emotionele ‘weer’.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Affect
Affectie
Affectie, (van het Latijnse ad en facere, “iets met iemand doen, iemand aangedaan doen zijn”) of genegenheid zijn positieve emoties of gevoelens die voortvloeien uit erkenning van iemands eigen waarden in het karakter van een ander, meestal in de context van relaties tussen mensen of levensgezellen. Uitdrukkingen van affectie kunnen voor beide partijen (de gever en de ontvanger van affectie) zowel positieve als negatieve emoties oproepen, bijvoorbeeld vreugde en liefde, maar ook ongemak en angst.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Affectie
Afweermechanisme
Een afweermechanisme in de psychologie is een techniek of trucje die de geest onwillekeurig gebruikt om bepaalde driftmatige strevingen en verlangens en waarheden (realiteiten) die te veel angst of verdriet oproepen, uit het bewustzijn weg te houden.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Afweermechanisme
Altruïsme
Altruïsme of onbaatzuchtigheid is een handeling, een gewoonte of een ethische doctrine. Het woord is voor het eerst gevormd in 1851 door de filosoof Auguste Comte (1798 – 1857), afgeleid van het Latijnse woord “alter” (een ander) in de betekenis van onbaatzuchtig in tegenstelling tot het veel oudere woord egoïsme.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Altru%C3%AFsme
Ambacht (handwerk)
handwerk
Een ambacht is handwerk dat wordt aangeleerd om een beroep mee uit te oefenen. Het ambacht heeft met de industrie gemeen, dat beide zich richten op de productie en verwerking van materiële goederen of waren. Ook in het ambacht kan een zekere graad van mechanisering en automatisering tegenwoordig niet ontbreken. De industrie onderscheidt zich echter door de combinatie van het fabrieksmatige en grootschaligheid.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Ambacht_(handwerk)
Antropologie
Antropologie (menskunde of mensleer) is een wetenschap die de mens in al zijn aspecten, zowel fysiek als cultureel, bestudeert. Antropologie wordt tot de gedragswetenschap en de sociale wetenschappen gerekend. Doordat antropologie zo’n breed veld bestrijkt werd vanaf midden 20e eeuw een opdeling gemaakt in verschillende specialistische studiegebieden.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Antropologie
Angst
een gevoel dat iemand op het punt staat in het leven waarin iemand een emotiegolf voelt
Angst is een emotie veroorzaakt door een waargenomen of vermeende bedreiging en die meestal leidt tot een vermijding of ontwijking daarvan. Angst wordt beschouwd als een basaal overlevingsmechanisme, als reactie op een specifieke prikkel, zoals pijn of dreiging van gevaar. Dit laatste kan, bij een confrontatie met die prikkel of juist een ontwijking daarvan, een vecht-of-vluchtreactie tot gevolg hebben. Bij extreme vormen van angst kan verstarring optreden.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Angst
Apathie
Apathie is het gebrek aan emotie, motivatie of enthousiasme. Apathie kan voorkomen bij verschillende psychische stoornissen zoals anorexia nervosa, autisme en depressies of bij uitputtingsverschijnselen, dementie en frontaal syndroom.
Apathie is afgeleid van het Griekse apatheia, dat “gelatenheid” of “gevoelloosheid” betekent. Bij de stoïcijnen betekende het “vrij zijn van emoties” – voor hen waren emoties de oorzaak van al het lijden, een geestestoestand die men als filosoof diende te vermijden.
Apathie is een psychologische term voor een vorm van ziekelijke onverschilligheid, wanneer een persoon niet de kracht op kan brengen te reageren op het emotionele, sociale en geestelijk leven. Dit kan bijvoorbeeld ontstaan bij mensen met diabetes. Deze patiënten hebben niet genoeg energie om te reageren op de sociale omgeving.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Apathie
Archief
instituut of afdeling die archivaria voor onbeperkte tijd bewaart
Een archief is de bewaarplaats van belangrijke gegevens die zijn vastgelegd in documentvorm alsook de verzameling van documenten die voor een bepaald doel vervaardigd zijn. Naast documenten, in de vorm van agenda’s, notulen, dossiers, brieven en akten, kunnen ook kaarten, foto’s, films, video’s en digitale bestanden gearchiveerd worden. Onderstaand wordt verder van documenten uitgegaan, voor digitale archieven zie digitaal archiefsysteem.
De meeste overheids-, maatschappelijke en commerciële organisaties beschikken over een archief. Ook particulieren houden er soms een persoonlijk archief op na. Specialistische (categoriale), wetenschappelijke of bedrijfsarchieven zijn, evenals vergelijkbare bibliotheken, niet altijd vrij toegankelijk. Net als een openbare bibliotheek is een openbare (overheids)archiefdienst wel vrij toegankelijk. In tegenstelling tot een openbare bibliotheek is het ‘lidmaatschap’ van een openbare (overheids)archiefdienst gratis.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Archief
Architect
beroep
Een architect (Grieks: architektón: bouwmeester; archi: opper, tektón: bouwer) is een ontwerper van gebouwen, die dit ontwerp visualiseert (op tekening zet) en de verwerkelijking van dit concept technisch en administratief begeleidt.
Een ontwerper van infrastructuur, bruggen en dergelijke wordt meestal een civiel ingenieur (Nederland) of burgerlijk-bouwkundig ingenieur (Vlaanderen) genoemd. Steeds vaker ontstaan er samenwerkingsverbanden tussen bovengenoemde partijen, waardoor enigszins een grensvervaging in de ontwerpende disciplines merkbaar is. Soms komt men het synoniem bouwmeester tegen zoals de “Vlaamse Bouwmeester” die de overheid adviseert inzake bouwprojecten, de Nederlandse “Rijksbouwmeester”.
Nauw gerelateerd aan het werk van de architect is dat van de stedenbouwkundige. In Nederland en Vlaanderen genieten zij doorgaans dezelfde basisopleiding en gaat men zich in de laatste fase van de studie pas specialiseren; of men volgt een bijkomende specialisatie na de studie.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Architect
Architectuur
Verzamelterm voor de kunst van het bouwen
Architectuur is de kunst en wetenschap van het ontwerpen van de gebouwde omgeving; inclusief steden, gebouwen, woningen, interieurs, landschappen, meubelen of objecten. Vroeger werd het woord bouwkunst meer gebruikt, dat nu voornamelijk nog voor de esthetische kant van het bouwen wordt gebruikt, terwijl bouwkunde met name voor de technische kant wordt gebruikt. Een bepaalde beoefenaar van de architectuur heet een architect.
Volgens het vroegste overgeleverde werk over het onderwerp, “Over architectuur” van de Romein Vitruvius, is de architectuur gestoeld op drie principes: schoonheid (venustas), stevigheid (firmitas) en bruikbaarheid (utilitas). Ze kan dan worden omschreven als de balans tussen deze drie elementen, waarbij geen van drieën dus overheersend is ten opzichte van de andere twee.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Architectuur
Arts
Een arts, dokter/dokteres of medicus/medica is een persoon die gerechtigd is de geneeskunde te beoefenen. Een geneesheer is meestal synoniem voor arts, maar kan ook van toepassing zijn op een geneeskundige die zonder doctorstitel geneeskunde uitvoert. Artsen zijn, behalve aan het civiele en strafrecht, ook onderworpen aan het medisch tuchtrecht.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Arts
Astronomie
wetenschap die objecten in het heelal bestudeert
Astronomie of sterrenkunde is de wetenschap die zich bezighoudt met de observatie en de studie van alle fenomenen buiten de atmosfeer van de Aarde. Het woord astronomie komt van het Griekse woord αστρονομία (astronomia), een samenstelling van ἄστρον (astron, ster of sterrenbeeld) en νόμος (nomos, wet): het toekennen van wetmatigheden aan sterren.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Astronomie
Atletiek
Atletiek is een oude sport waar de sporters (atleten) individueel of in groepen (estafette) moeten presteren.
Atletiek wordt zowel op de weg, in het veld als op een atletiekbaan beoefend. Atletiek wordt wel ‘de moeder der sporten’ genoemd omdat het de menselijke basisbewegingen (lopen, springen, werpen) omvat.
Atletiekbanen zijn meestal ovaal gevormd en 400 meter lang. Op het middenterrein worden de werp- en springonderdelen beoefend. Er zijn banen van gras, sintels of kunststof.
Dit artikel gaat over de atletiek als wedstrijdsport, maar atletiek in brede zin omvat ook recreatieve vormen. De Koninklijke Nederlandse Atletiek Unie (kortweg Atletiekunie) in Nederland doet ook veel voor de loopsport, sportief wandelen en Nordic walking. Voor de loopsporters zijn er wel wedstrijden maar ook de zogeheten trimlopen, ‘wedstrijden’ waarbij geen uitslag wordt opgemaakt. Slechts een klein deel van degenen die hardlopen als eerste sport noemen, is daadwerkelijk lid van de Atletiekunie.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Atletiek
Auteur
iemand die een oorspronkelijk werk zegt of schrijft
Een auteur (van het Latijnse auctor, schrijver) is de oorspronkelijke geestelijke eigenaar van een creatief werk. Meestal wordt er in het dagelijks spraakgebruik de schepper van een boek, bundel of artikel op het gebied van letterkunde mee bedoeld. De term wordt vaak synoniem gebruikt met schrijver of journalist. Maar ook heeft bijvoorbeeld elk muziekstuk een auteur: de componist of arrangeur. De term wordt ook in de filmwetenschap gebruikt om aan te geven dat een bepaalde regisseur een persoonlijk stempel weet te drukken op zijn films.
Bij andere creatieve werken zoals een schilderij, een beeld, een website, een grafisch werk of een gebouw spreken we meestal niet van een auteur, hoewel de makers dat in juridische zin wel zijn.
De auteur van een creatieve schepping of degene aan wie de auteur de rechten heeft overgedragen (een uitgever of opdrachtgever bijvoorbeeld) heeft daarvan het auteursrecht, waarmee hij voor bepaalde tijd distributie van het werk beheert. Het werk wordt bestreken door de wettelijke regelingen die in de nationale en Europese auteurswetgeving zijn vastgelegd. Het fenomeen internet heeft vanaf het eind van de 20e eeuw geleid tot een nog altijd doorgaand proces van her-ijking en aanpassing van die wetgeving.
Met name voor boekauteurs en scenarioschrijvers is het moeilijk om met hun eersteling door te breken in de markt en een uitgever of producent te vinden. Velen van hen hebben dan ook de neiging om een eventueel aangeboden contract, waarvan het royaltypercentage (het bedrag dat na publicatie aan de auteur wordt uitgekeerd) niet in hun voordeel is, toch maar te accepteren. Vooral grote uitgevers en producenten maken hier handig gebruik van omdat zij beseffen dat een auteur niet al te luid durft te protesteren tegen het aangeboden contract. Vanuit die achtergrond is het beroep agent ontstaan. Omdat de agent een percentage van de inkomsten van een auteur krijgt, is het in het belang van die agent om de auteur zo veel mogelijk te laten verdienen. Voor de producent en uitgever is het van belang om de agent te vriend te houden omdat zij op die manier het beste materiaal aangeboden krijgen (omdat de agent het anders aan de concurrent zou geven). Naast de diensten van een agent is het belangrijk om ook gebruik te maken van een auteursrecht-advocaat.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Auteur
Autodidact
Iemand die zijn kennis door zelfstudie heeft verkregen
Een autodidact is iemand die zijn kennis door zelfstudie, en los van iedere begeleiding door een educatieve organisatie of opleiding, heeft verkregen.
De term wordt gebruikt bij kennisniveaus waarbij een gedegen opleiding wordt verwacht, zoals bij universitaire of andere hogere studies en bij beroepen waarvoor geen opleiding bestaat of bestond, zoals kunstschilders. Na de invoering van de leerplicht is het aantal autodidacten teruggelopen, omdat vrijwel iedereen sindsdien van onderwijs in een instituut heeft genoten.